Genel Damar Yapısı ve Damar Hastalıkları
Vasküler sisteminiz – vücudun damarlardan oluşan karayolları diyebileceğimiz dolaşım organları – üç tür kan damarından oluşur. Arterler, vücudun her yerine oksijen açısından zengin kan taşıyan atardamarlardır. Toplardamarlar oksijenle doldurulan kanı kalbe götürür. Tek istisna, oksijen açısından zayıf kanları akciğerlerinize götüren ve oksijen için karbondioksit değiş tokuşu yapan, pulmoner arterdir, buradaki zengin kan pulmoner venler yoluyla kalbe pompalanır. Kılcal damarlar ise damarları damarlara bağlayan ince yapılı ara yollardır.
Yetişkin insan vücudunda 100.000 mil kan damarı bulunur. Bu geniş damar ağındaki herhangi bir sorun, şiddetli ağrı, sakatlık ve ölüme neden olabilir.
Damar Hastalıkları, Periferik vasküler hastalıklar olarak da tanımlanan dolaşım sistemi bozukluklarıdır. Farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkmalarına rağmen ortak özellikleri; damarlara yeterli oksijen taşınamaması sonucu hasta damarların etkilediği bölgelerde uyuşmalara neden olmalarıdır. İlerleyen süreçte ayak tırnaklarında kırılma, saç dökülmesi ve cilt renginde değişme görülür.
Damar hastalıkları sıklıkla yavaş ilerleyen sinsi hastalıklardır. Bu yüzden belirtiler çoğu zaman erken dönemde ortaya çıkmaz ya da o kadar hafif belirtilerdir ki hasta durum kronikleşinceye kadar durumu ciddiye almaz.
Herkes vasküler hastalık riski altındadır.
Obezite ve Tip II diyabetin artmasıyla birlikte vasküler hastalıklar yaygınlık kazanmıştır. Türkiye’de her saat başı yaklaşık 5 kişi damar hastalıklarına bağlı sebeplerden felç geçirmektedir. Bu hastalıklar erkekleri ve kadınları eşit şekilde etkiler. Ateroskleroz gibi damar sertliği hastalıklarında bu süreç ergenlik döneminde başlayabilir.
Vasküler hastalıklar, arterlerdeki kan akışı aniden değiştiğinde oluşur. Aşağıdaki arterler hastalıkların görülebileceği en yaygın damarlardır:
Karotis Arterleri
Beyne kan taşıyan ve şah damarı olarak da bilinen damarlardır. Herhangi bir sıkıntı durumunda ölümcül sonuçları olabilir.
KORONER ARTERLER
Koroner arterler kalbe kan taşıyan damarlardır. Tıkanması ve emboli gibi durumlarda kalp krizine neden olabilir.
İLIAK ARTERLER
İliak Arterler, kalçalara ve bacaklara kan taşıyan damarlardır. Bu damarlarda görülen tıkanma, emboli ve daralma felce neden olabilir.
RENAL ARTERLER
Böbrek arterleri böbreklere kan taşır. Yeterli kan taşıyamadığı hastalıklarda yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine neden olabilir.
FEMORAL ARTERLER
Femoral Arterler bacaklara kan tedarik eder. Bu arterlerdeki dolaşım bozukluğu ayak parmaklarında kangren ve kritik ekstremite iskemisine (CLI) neden olur.
Yaygın Görülen Damar Hastalıkları
PERIFERIK ARTER HASTALIĞI
Damar astarının yüzeyinde yağ birikmesi ve plak oluşumu gibi nedenlerle damarın iç yüzeyinin kalınlaşması ve daralması yüzünden kan akışının yavaşlaması ve damarların beslenememesi durumudur. İlerlemesi halinde kangren görülebilir.
KAROTID ARTER HASTALIĞI (Şah Damarı Tıkanması)
Şah damarı duvarında kolesterol, kalsiyum ve alyuvar hücrelerin birikmesi sonucu damarda tıkanıklığa neden olan vasküler bir hastalıktır. İlerlemiş karotid arter beyin kanamasına, beyin hasarına ve inmeye neden olur.
ABDOMINAL AORT ANEVRIZMASI
Koroner arteryal damarların genişleyerek damarın zayıflayan bölgelerinde baloncuk oluşması durumudur. İlerlemiş anevrizma patlayarak kalp krizine neden olabilir.
ATEROSKLEROZ
Damar sertleşmesi olarak da bilenen hastalık atardamarlarda plak oluşumu ve kemikleşme görülmesidir. Duvarlarda akyuvar birikmesi ile görülen hastalık 10 yaş civarında kendini gösterir. Damarlarda yırtılmaya neden olabilir ya da yırtılmaya neden olmaz ama damar iç yüzeyindeki genişleme damarların tıkanmasına neden olur.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemleri hastalığın nedenlerine, damar türüne, hastalığın derecesine bağlı olarak değişebilir. Erken dönemde hayat tarzında değişiklikler yapılması ve ilaçla tedavi yöntemleri daha yaygınken, kangren, damar yırtılması, damar tıkanması, kalp krizi ve beyin kanaması gibi ilerlemiş durumlarda cerrahi operasyon gerekmektedir.