Aort Damarı Yırtılmasının Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Damar yırtılması sonucunda aort üzerinde oluşan yırtığın hayati risk oluşturduğu açıktır. Müdahale edilme süresi ne kadar erken olursa o denli başarılı bir tedavi uygulanabilir.
Damar rahatsızlıkları arasında birçok farklı türe rastlanabiliyor. Bunlardan en riskli olanı ise damar yırtılması sonucunda aort yani şah damarın yırtılarak ölüme varan sonuçları ortaya koymasıdır.
İçindekiler
Damar Yırtılmasının Semptomları
Damar yırtılmasının tüm damarları kapsadığını söyleyemeyiz. Tabi ki dönemsel olarak atardamar ve toplardamarlar üzerinde pıhtılaşma, basınç veya farklı inflamasyonlar sebebiyle bazı sızıntılar gözlemlenebilir. Bunlar damarda kaçak olarak belirlense de damar yırtılması denildiğinde akla aort gelir.
Aort ise ana damar olarak açıklayabileceğimiz, aynı zamanda şah damarı olarak bilinen bir yapıdır. Kalpten çıkan ve doğrudan kalbin pompaladığı temiz kanı taşıyan en birincil damarımızdır. Olası bir yırtılma veya tıkanıklık durumunda diğer damarlardan farklı bir konum oluşur. Çünkü başta beyin olmak üzere tüm organlarımıza ulaştırılan kan buradan geçer. Bir bakıma aort damarı yırtılması ile hayati fonksiyonların durma ihtimali oldukça güçlüdür.
Aort Damarı Yırtılmasında Ani Ölüm Oranı | %30 |
Aort Damarı Yırtılmasında Geç Müdahalede Ölüm Oranı | %60 |
Aort damar yırtılması belirtileri için çok güçlü bir genel kaynaktan söz edemeyiz. Yani herkesin farklı belirtilerle karşı karşıya kalabilmesi mümkündür. Burada ortak reaksiyon ise ağrıdır. Göğüs ağrısının tüm bölgeyi sıkıştırmadığını ve yalnızca yırtık oluşan kısımda başladığı bilinir.
Fakat hareket etmemiz, kalbin düzenli olarak kan pompalaması ve düzenli kan dolaşımı bu yırtığı devamlı büyütür. Böylelikle ağrının hissedildiği bölge genişler. Genişledikçe daha da fazla ağrı hissiyatına kapılırsınız. Göğüs, sırt, çene ve ağız ile beraber kollarınıza kadar ilerleyen atardamarlarınızda bu yırtıktan kaynaklanan basınç değişimi hissedilebilir.
Anında müdahale edilmediği takdirde çeşitli bölgelerde atardamar tıkanıklıklarıyla doku ölümleri gerçekleşebilir. Yine beyne ulaşamayan kanla beraber felç veya inme gibi riskler ortaya çıkar. Belirli bir süre farkına varılmazsa veya müdahale edilmezse hastanın ölüm oranı azımsanacak boyutta değildir.
Damar Yırtılması Sebepleri
Damar yırtılması, aort üzerinde olduğu için ana damarı direkt olarak etkileyerek tüm dolaşımı bozacaktır. Kalbin pompaladığı kanın ana damardan diğer yollara dağılması ve organlara hayat vermesi engellenmiş olacağından işlevselliğini kaybedecektir. Belirtileri gördüğünüz an doktora başvurmanız ile müdahale edilmesi iyi sonuçlar doğurabilir. Zira erken müdahale ile başarı oranı yüksektir. Fakat doktora gidilmemesi veya geç gidilmesi halinde ölümle sonuçlanan vakaların sayısı daha fazladır.
Damar yırtılmasına neden olan ve aort damarında yırtık sonucunda ölümle sonuçlanan vakalar araştırıldığında bazı unsurlar öne çıkıyor. Türkiye baz alındığında aort yırtılması şikâyetiyle hastaneye başvuran kişi sayısının yıllık 350 ile sınırlı olduğunu söyleyebiliriz. Kayıtlarda bu kadar az görülmesine rağmen bu sayının göğüs ağrısı şikâyetiyle başvuranlarla katlanarak arttığını belirtmeliyiz.
- Hipertansiyon
- Damar içi basıncında dengesizlik
- Damar sertliği
- Travma
- Genetik
Damar yırtılması ile şah damarı üzerinde dışa doğru bir patlama gözlemlenebildiğini söyleyebiliriz. Burada önemli olan asıl nokta ise yırtığın nerede oluştuğudur. Kalpten çıkış noktası, beyne doğru ilerleyen kanal, böbrek ve karaciğerlere doğru uzanan kanal gibi farklı bölgelerde yırtıklar oluşabilmektedir.
Damar Yırtılması Tedavi Yöntemleri
İstatistiki bilgilere göre damar yırtılması sonucunda hastaneye başvurma süresinin fazlasıyla önem addettiği ortaya çıkıyor. Yapılan araştırmalar her geç kalınan 1 saatlik süre için %2 oranında ölüm riski artışı gözlemlemiş. Yani 24 saatlik bir süreçte %48 daha riskli bir yırtıkla karşı karşıya kalınabiliyor. Tabi ki bu süreç zarfında etkilenen organlar ve dokuları ayrıca düşünmek gerek.
Burada damar yırtığı tedavisi için cerrahi müdahale kullanılabiliyor. Ancak ana damar olduğu için çok fazla kan kaybı yaşanıyor. Bu kan kaybının anında ekarte edilmesi ve diseksiyon tespitinin en iyi şekilde noktasal olarak yapılması gerekiyor. Çoğu zaman ameliyat olunduğunda bile net bir çözüm sağlanamadığı gözlemlenebiliyor. Yani doktorunuzun tecrübesi, donanımsal olarak yeterlilik ve en iyi şartlar sağlansa bile yırtığın tam manasıyla önlenememesi durumuyla karşılaşılabiliyor.
Çünkü engellenen damar yırtığı üzerinde onarım yapılsa dahi içeriden farklı bir yırtık ve yine basınç değişiklikleri olabiliyor. Aort yırtığı ameliyatı sırasında en önemli risk ise kan kaybı oluyor. Günümüz teknolojisinde daha başarılı sonuçlar elde edilmesinde BT, MR, transözefajinal ekokardiyografi gibi yöntemlerle damar yırtılmasının nerede olduğu tespit ediliyor. Müdahaleler ise buna göre yapılıyor.