Damarlardaki Kan Basıncı, Ortalama Arteryel Basınç Hesaplama

Kalp kasının kasılarak kanın damarlara pompalamasına sistol (büyük tansiyon); kasılmadan sonra gevşemesi ve tekrar kalbe dönmesine de diyastol (küçük tansiyon) evresi denilmektedir.

Damardaki Kan Basıncı

Vücut mekanizması harika bir sistem üzerine kurulmuştur. Damarlar organlara ihtiyacı olan kanı besinleri ve oksijeni taşımaktadır. Kalpten pompalanan kan gerekli olan organlara dağılım yaparken önünde bir direnç belirir. Bu direnci geçebilmek için kalp bir basınç uygulayarak iter. Atardamar basıncı diye adlandırılan bu basınç; iki faktöre bağlı bulunmaktadır. Bunlar:

• Kalpten pompalanılarak itilen kan
• Bu kanın vücutta dolaşımını sağlayan damarlara ait olan duvarlar tarafından gösterilen direnç.

Kalpten pompalanmak suretiyle itilen kan; kalbin atım sayısına bağlı iken damarların gösterdiği direnç ise; bağlı oldukları ince damarların çaplarına bağlı olmaktadır.

Kan basıncı iki ayrı evrede incelenmektedir. Bunlar:

• Sistol evresi
• Diyastol evresi

Kalp kasının kasılarak kanın damarlara pompalama sırasında damarlardaki basıncı en maksimum seviyede olmaktadır. Buna sistol evresi adı verilmektedir. Kalpteki kasın kasılmadan sonra gevşemesi ile tekrar kalbe dolar. Bu işlem sırasında damarlardaki basıncı en minimum seviyelere iner. Bu evre de diyastol adını alır. Damarlardaki basıncı diyastol evresi ve sistol evresinde iken uç değerlere ulaşır.

Kan Basınç Değerleri

Damarlarda bulunan kan basıncı; civa ile dolu olan tüpler yardımıyla ölçülmektedir. Milimetre cinsinde yapılan ölçümlerde civanın yükselerek ulaştığı değer kan basıncını göstermektedir. Vücutta bulunan damarlardaki basınç en basit olarak tansiyon aletleriyle ölçülür. Kan basıncını etkileyen bazı faktörler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi yaş unsurudur. Her yaş için normal sayılan bir kan basıncı aralıkları bulunmaktadır. Damarlardaki basıncı normal kabul edilen düzeyi aştığında kısaca hipertansiyon adı verilen yüksek tansiyon olayı söz konusu olmaktadır. Ortalama arteryel basınç hesaplamak için; basıncına bakılan kişinin yaşına bir takım sayılar eklenerek bölünür. Fakat yanıltabilen bu hesaplama dışında kaç yaşında olursa olsun; büyük olan 150 mmHg; küçük olan  ise 90 mmHg nin üzerine çıkması durumu normal tansiyon kabul edilmemektedir.

Kan basıncı ölçümü sırasında; iki sayı karşınıza çıkar. İlk sayı, büyük tansiyon diye de adlandırılan; kalbin kasılarak kanı ittiği an ortada beliren yüksek kan basıncı sistolik basıncı; diğeri ise küçük tansiyon olarak da adlandırılan kalbin gevşemesi ile ortada beliren diyastolik damar kan basıncıdır.

Kan Basınç Ölçümü

Tansiyon aleti yardımıyla damarlardaki basıncı ölçülmektedir. Piyasada çok çeşitli aletler olmasına rağmen en sağlıklı ölçüm yapan iki parçadan oluşan eski tip tansiyon aletlerdir.  Ölçümünün nasıl yapıldığı konusunda şu ayrıntıları atlamamak gerekmektedir:

Kan Basıncı Ölçümü

• Damarlarında ölçüm alınacak kişinin ortalama yarım saat sigara içmemesi, yemek yememesi ve sıvı tüketmemesi gerekmektedir.
• Ölçüm alınmadan önce beş dakika, ölçüm yapacak kişinin dinlenmesi gerekir
• Tansiyon da denilen damarlardaki basıncının alınması sırasında tansiyon aleti; diğer adıyla sfigmomanometri basıncın ölçüleceği kol tamamen çıplak olmalı.
• Oda sıcaklığı normal derecede olmalıdır.
• Manşet boyu ölçülen kişinin koluna uygun olmalı
• Manşet kalp ile aynı seviyede takılı olmalı avuç içi açık ve yukarı doğru bakmalı
• Sağ kol üzerinden alınmalıdır.
• Tansiyon aletinin manşonu sağ kol dirseğinin dört parmak üstüne sarılır.
• Streskop damarlardaki ölçüm duyabilecek şekilde damarın üzerine doğru yerleştirilir.
• Kolluk el pompası yardımıyla şişirilir.
• Atardamarın sesi streskopta duyulmaya başladığı an yüksek ölçüm, ses kesildiği andaki kan basıncı da düşük basıncı vermektedir.

Ortalama Arteryel Basınç Hesaplama

Ortalama arter basıncı; damarlardaki direncin ve basınçla santral venöz basıncıyla sistemik vasküler direnç arasındaki ilişkiye dayanmaktadır. Sistolik ve diyastolik basınç arasındaki fark nabız basıncını oluşturmaktadır. Basıncını etkileyen en önemli faktör ortalama arteryel basıncıdır.

Ortalama kan basıncı hesaplanırken; kişinin sistolik ve diyastolik ölçüm çıkarılıp, sonuç üçe bölünür ve bulunan değer tekrar diyastolik kan basıncı ile toplanılır. Damarlarında kan basıncı alınan kişinin ortalama arteryel basıncı yetmiş ile yüz mm Hg arasında olmalıdır.

Bir atım süresi içinde aort damarında ve proksimal atar damar sisteminde oluşan ortalama olarak kan basıncının değeri hesaplanırken toplardamardaki basınç dikkate alınmaz. Küçük tansiyonun süresi normalde büyük tansiyon süresinden daha uzun olmaktadır. Bu yüzden ortalama arteryel basınç, küçük kan basıncına yaklaşmaktadır. Kalp atım hızı; periferik damarlardan gelen kan basıncının üstüne çıktığında ortalama basıncı da yükselmektedir.

Ortalama Kan Basıncı Hesaplama

Ortalama Arteryel Basınç hesaplamanın önemi:

• Tansiyonla ilgili detaylı bilgi verir.
• Travma ve şok geçiren hastalarda doktorların acil durumda hastaların tansiyonu dengelemelerine yardımcı olur.
• Vücudun organlara, doku ve hücrelere yeterli derecede kanın sağlanıp sağlanmadığı hakkında yeterli bilgi verir.

Kullanıcı Yorumları ve Oyları (Sizin oyunuz ilk olsun)

Loading...