İnsan Vücudundaki Damarların Çeşitleri ve Görevleri
İnsan vücudunda bulunan damarlar, kaç tür damarın olduğu, ne tür görevler yerine getirdikleri, fonksiyonlarının neler oldukları, damarların uzunluklarının ne kadar olduğu hakkında makale.
Vücut Damarları
Dolaşım sisteminin ana unsuru olan damarlar insan hayatının devamı için gerekli olan oksijeni ve besin maddeleri vücut dokularına ve organlara taşıyan bir tür boru hattı gibidirler. Kalbin pompalamış olduğu oksijenize olmuş kanı vücuda, vücudun kullanmış olduğu kirli kanı tekrar kalbe taşırlar. Damarlardan akan kan sürekli olarak tek yöndedir.
Vücutta bulunan tüm damarlar birbirleri ile bağlantılılardır ve düşünüldüğünde bir elektrik şebekesi gibi aralarında hiçbir boşluk bulunmamaktadır. Tüm vücutta bulunan kanın yüzde 63’lük miktarı toplardamarlarda, yüzde 15’lik miktarı atardamarlarda ve yüzde 10’luk miktarı da kılcal damarlardadır.
Vücutta bulunan damarlar çeşit türlerde ve özelliklerdedir. Çapları ve türleri bulundukları yerlere ve görevlere göre değişmektedir. Bunlardan birisi olan kılcal damarların uzunluğu 96 bin kilometre, kapladıkları alanın boyutu ise 6 bin metrekaredir. İnsan vücudundaki toplam damar uzunluğu ise 100 bin kilometreyi bulmaktadır. Vücudun en temel organlarından en uzak, en küçük bölge ve dokularına kadar uzanırlar.
Vücut Damarlarının Türleri
Vücutta bulunan damarlar yerine getirmiş oldukları görevler ve yapıları ile üç farklı türe ayrılmaktadır. Her bir damar türü kendisine has olan bazı görevler yerine getirmektedir. Bu damarlar aynı zamanda kendi içlerinde de farklı çeşitlere ayrılırlar. Damarlar;
- Atardamarlar (arter)
- Toplardamar (ven)
- Kılcal damar (kapiller)
olarak üçe ayrılmaktadır.
Atardamarlar
Atardamarlar kalbin pompalamış olduğu kanı vücuda dağıtırlar. Çapları değişkenlik göstermektedir. Kalpten uzaklaştıkça çapları azalır. Kalbin her kan pompalamasında nabız olarak adlandırılan kan basıncını bu damarlarda meydana gelir. Çapları bulundukları yere göre değişiklik göstermektedir. Arterler de kendi içlerinde;
- Elastik Arterler
- Musküler Arterler
- Küçük arterler, arterioller olarak üçe ayrılmaktadır.
Toplardamarlar
Vücut tarafından kullanılmış olan kanı temizlenmek üzere kalbe taşımak için toplarlar. Aynı zamanda kullanılmış olan atık besin maddeleri de doku ve organlardan temizlerler. Çapları atardamarlara göre çok daha azdır. Fakat esneklik kabiliyetleri arterlere göre çok daha fazladır. Daha geniş oldukları kısım kalbe yakın oldukları vücut bölgeleridir. Çoğunlukla insan vücudunda bir atardamar ile birlikte hareket ederler ve birlikte hareket ettikleri bu damarın ismi ile anılırlar.
Kılcal Damarlar
Toplardamarlar ile atardamarlar arasındaki bağlantıyı sağlarlar. Bu iki damar türü arasında bir bağlantı oluşturarak kanın transfer edilmesini düzenlerler. Kan bu damarlardan geçerken yavaşlar ve bu damarların duvarları oldukça ince olduğu için arter ve venler arasındaki kan geçişi kolaylıkla gerçekleşir. Diğer damarların aksine kılcal damarların çapları her yerde aynıdır. 96 bin kilometre uzunlukları ile vücutta bulunan en uzun damarlardır. Bu damarlar da kendi içlerinde,
- Kesintisiz kılcaldamarlar
- Pencereli kılcaldamarlar
- Sinüzoidler olarak üçe ayrılırlar.
Vücut Damarlarının Görevleri
İnsan vücudundaki damarların yerine getirmiş oldukları görevler canlılığın devam etmesi açısından oldukça önemlidir. Atardamarlar kalbin pompaladığı kanı taşıdığı için nabız oluşumunda da görevlidirler. Vücutta hissedilen nabız bu damarlarda meydana gelir. Bunun dışında atardamalar aynı zamanda;
- Vücut organlarına ve dokulara oksijen, besin maddeleri, kimyasal maddeler taşırlar
Diğer bir ana damar türü olan toplardamarlar ise;
- Vücudun kullandığı atık besin maddelerini ve kirlenmiş kanı toplarlar ve temizlenmek üzere kalbe taşırlar
Kılcal damarlardan gelen kirli kan ve atık besin maddelerini toplayan toplardamarlar metre olarak en uzun damarlar olmasa da vücudun ana damarlarıdır ve vücutta bulunan kanın büyük bir oranı bu damarlarda bulunmaktadır.
Kılcal damarlar ise ana iki damar arasındaki bağlantıyı sağlarlar ve şu görevleri yerine getirirler:
- Atardamarların taşıdığı oksijeni ve besin maddelerini doku ve organlara ulaştırmak
- Organ ve dokuların kullanmış olduğu atık maddeleri ve kirlenmiş kanı temizlenmek üzere toplardamara taşımak
Kılcal damarlar hem arterler ve venler arasındaki bağlantıyı sağlarlar, hem de vücut dokularında bulunan kirli kanın ve atıkların toplardamarlara geçmesini gerçekleştirirler. Vücudun en uç bölgelerine bile uzanarak canlılığın devam etmesi konusunda büyük bir role sahiptirler.