Kılcal Damarların Yapıları, Görevleri ve Hastalıkları

Kılcal damarların yapıları ve özellikleri, vücutta hangi görevleri üstlendikleri ve yerine getirdikleri, kılcal damar kaynaklı ve kılcal damarlarda oluşan hastalıkların neler oldukları hakkında makale.

İçindekiler

Kılcal Damarların Yapısı
Kılcal Damarların Görevleri
Kılcal Damar Hastalıkları
Kaynaklar

Kılcal Damarların Yapısı

Kılcal damarlar kalp ve damarların meydana getirdiği ve kanın kalpten vücuda, vücuttan kalbe taşınmasını sağlayan dolaşım sisteminin parçasıdırlar. Kalp tarafından pompalanan kan ilk önce atardamara, daha sonra kılcal damarlara, oradan da toplardamara geçer. Kılcal damarlar atardamarlar ile toplardamarlar arasında yer alırlar.

Bu damarların çapları 8 ile 10 mikrometre arasında değişir. Uzunlukları ise 0.25 milimetre ile 1 milimetre arasındadır. Çeperleri en ince olan damarlardır. Bu nedenle atardamarlar ve toplardamarlar arasındaki geçişleri kolaylıkla sağlayabilirler. Tüm vücutta ortalama olarak 96000 metre uzunluğunda kılcaldamar bulunur ve bunların kapladıkları alan 6000 metrekaredir. Bazı vücut dokularında bu damarların çapları 3 mikrometreye kadar düşebilir. Bu kadar küçük çeperli damarlar olmalarına rağmen dallanmaları ve bağlantılar oluşturmaları oldukça fazla olduğu için yüzeysel olarak çok fazla alan kaplarlar.

Kılcal damarların duvarları üç ayrı katmandan meydana gelmiştir. Bu katmanlar:

Tunika intima
Perisit
Tunika adventisya

olarak adlandırılmaktadır. Bunların her birisinin ayrı ayrı görevleri bulunmaktadır. Kılcal damarlar atardamarlardan çoğalarak meydana gelmektedirler. Bu sayede metabolizmanın en uç noktalarına kadar mikrometre genişliğindeki kapiller aracılığıyla kan dolaşımı sağlanır. Üç farklı kılcal damar türü vardır. Bunlar:

Devamlı
Pencereli
Sinüzoidal kılcal damar şeklinde adlandırılmışlardır.

Bu sınıflandırmada dikkat edilen konu kılcal damarların geçirgenlikleridir. Pencereli kılcal damarlar en geçirgen olan türdür. Devamlı olanlar orta geçirgenlikteyken, en az geçirgen olan sinüzoidal kılcal damarlardır.

Kılcal Damarların Görevleri

Tıbbi olarak kapiller olarak adlandırılan kılcal damarlar, kan ve dokular arasındaki geçişleri sağlamak üzere çok ince bir ağ oluştururlar. Bu ağ aracılığıyla vücut hayatiyeti açısından önemli olan gazlar, moleküller, hormonlar, metabolizma artıkları, besin maddeleri dokular ve damarlar arasında geçişler yaparak vücut hayatiyetini devam ettirirler. Kılcal damarlar aracılığıyla hücreler ihtiyaç duydukları oksijeni ve besin maddelerini alırken, aynı zamanda üretmiş oldukları karbondioksiti ve atık besin maddelerini yine kapiller aracılığıyla dolaşım sistemine sokarlar. Kılcal damarlardan toplardamarlara gelen bu kirli kan kalbe gönderilerek temizlenir ve tekrar vücuda pompalanır.

Kılcal damarların duvarlarını oluşturan katmanlar bu damarların görevlerini gerçekleştirmede birbirinden farklı fonksiyonlara sahiptirler. Tunika intima;

Kanın pıhtılaştırmak
Düz kas hücrelerinin etkinliğini ayarlamak
Seçici geçirgenliği sağlamak
Büyüme faktörlerini sentezleyerek salgılamak
Derin hücre yapılarının beslenmesini sağlamak gibi görevleri yerine getirmektedir.

Kapiller aynı zamanda ısı değişimlerinden de sorumludurlar. İçinde bulunan hava koşullarına, fiziksel aktiviteye göre değişen vücut sıcaklıklarını ayarlamak üzere çeperleri genişleyip daralabilir. El ve ayaklardaki kılcal damarlar yüzeye en yakın olanlar oldukları için bunlar vücut sıcaklığından hariç olarak dış hava şartlarından da etkilenmektedirler. Bu etkilenme neticesi dış ortama göre vücut sıcaklığını ayarlama gereksinimini başlatan kılcal damarlardır.

Kılcal Damar Hastalıkları

Bu damarlara bağlı olarak ve ya damarların kendilerinde meydana gelebilecek hastalıkları,

Orak hücre hastalığı
Telenjektazi
Damar tıkanıklığı
Vaskülit olarak sıralayabiliriz.

Orak hücre hastalığı bu damarlar üzerinde etkisi en fazla ve en zarar verici hastalıklardan birisidir. Doğuştan gelen bu durumun iltihap neticesi oluştuğu düşünülmektedir. Orak hücre hastalığı neticesi birçok farklı hastalığın deneyimlenmesi ve sonu hayat kaybıyla biten ciddi sağlık problemleri yaşanması oldukça olasıdır.

Telenjektazi de bu damarlarda görülen bir diğer hastalıktır. Kılcal damar varisi olarak adlandırılan bu rahatsızlıkta damarlar genişleyerek görünür hale gelmekte, çoğu zaman örümcek ağı şeklinde kırmızılıklar oluşturmaktadır.

Damar tıkanıklığı da bu damarları etkileyen hastalıklardandır. Damar sertliği, diyabet gibi hastalıklar neticesi tıkanan kapillerler görevlerini yerine getiremedikleri için dokularda harabiyete neden olabilirler. Bunun neticesinde sonu kangrene kadar giden doku ve uzuv rahatsızlıkları deneyimlenebilir.

Son olarak vaskülit denilen damar iltihapları da bu damarlarda görülebilen hastalıklardandır. Damarda iltihaplanmanın birçok nedeni olabilir. İltihaplanma sonucu bu damarlar dokulara sağlıklı bir şekilde oksijen ve besin maddesi taşıyamadığı için bir takım belirtiler ortaya çıkar. Bu durum iltihap neticesi zaten dar olan kılcal damarların çeperlerinin daha da daralmasından kaynaklanmaktadır.

Kaynaklar

(1 votes, average: 5,00 out of 5)