Venöz Kan Alma Sistemi,Teknikleri, Kullanılan Malzemeler
Venöz damarlarından kan alımı sırasında mikroplara ve enfeksiyonlara karşı dikkatli olmak zorunluluğu önemlidir. Kan alma teknikleri ve kan alımında kullanılan malzemeler steril olmalıdır.
İçindekiler
Venöz
Venöz; toplardamar hastalıklarına verilen isimdir. Kelime anlamı ile; ven, toplardamar; venöz de toplardamarla ilgili olan demektir. Venöz yetersizliği veya venöz yetmezliği; toplardamarda bulunan birçok kapakçığın tam randıman ile çalışamamasına bağlı olarak kanın ayaklarda birikmesine bağlı olarak oluşmaktadır. Venözlerdeki yetmezliklerin en önemlisi bacaklarda oluşmaktadır.
Bacak Toplardamarlarında oluşan Venöz ikiye ayrılmaktadır:
- Yüzeysel yerleşimli Olan toplardamarlar
- Derin Yerleşimli Olan Toplardamarlar
Yüzeysel Yerleşimli Olan Toplardamarlar
Derinin altında bulunan yüzeysel yerleşime sahip olan toplardamarlar; bacakta dolaşan kanı kalbe iletilmesine yardımcı olan damarlardır. Bacakta biriken kanın hacmine bağlı olarak toplardamar genişler. Bu damarla aynı zamanda halk arasında varis de denilmektedir. Birikmeye devam eden kana bağlı olarak hem varisler artar hem de ayak bileklerinde ödem oluşur.
Belirtileri
- Ayaklarda yanma
- Ayaklarda ağrılar
- Ayak bileklerinde oluşan ödemler
- Geceleri oluşan ya da geceleri artan bacak krampları
Derin Yerleşimli Olan Toplardamarlar
Kasların arasında bulunan ve derin yerleşimli olarak adlandırılan bu damarlar bacakta dolaşan kanın kalbe iletilmesine yardımcı olmaktadır. Derine yerleşmiş olan toplardamarların yetmezliği veya kalpteki kapakçıklardaki sorun beraberinde iki ayrı sorunu getirmektedir.
- Damarlardaki pıhtılaşmanın olmaması durumunda tedavi mümkün değildir. Derinde bulunan toplardamarlara cerrahi müdahale yapılmaz. Aranın ve semptomların azalması için hastaya ilaç verilir veya bacaklarının yüksekte tutulması sağlanılır ama kesin olarak tedavisi bulunmamaktadır.
- Damarlarda oluşan pıhtılaşmaya bağlı olarak gelişen( derin ven trombozu) venüz yetmezliğidir. Başarılı bir tedavi için erken evrede fark edilmesi gerekmektedir.
Kan Alma Teknikleri
Venöz damarlarından kan alınması sırasında izlenecek prosedür şu şekilde olmaktadır:
- Venöz damarlarından kan alınırken mutlaka eldiven giyilmesi gerekmektedir.
- Uygun görülen toplardamarlarda saptanan sıranın izlenmesi önemlidir. ( alınabilecek yerler; dirseğin iç kısmından, medyan adı da verilen ortada buluna toplardamar üzerinden, sefalık toplardamarı denilen iç yandaki bölgelerden, ön kolda bulunan sefalik toplardamarından, elin üzerinde bulunan dorsal toplardamarından)
- Belirtilen bölümlerden alınması mümkün değilse o zaman hastada damarın en iyi şekilde saptandığı alandan alınabilir. Burada önemli olan ayrıntı; Fistül veya skara bağlı olarak kan alınmasının uygun olmadığı durumlarda lezyonların olmadığı bölgelerden alınabilir.
- İV virüsü bulunan hastalardan kan alınması gerektiğinde damar yolu olmayan ekstremite bölge kan alımı için tercih edilmektedir. Bunun uygun olmadığı durumlarda damar yolları; alım yapmadan en az iki dakika önce kapanıp, kapanan bölgenin altında bulunan bir alandan alınabilir.
- Bilhassa kateter yardımı ile alınacaksa; kullanılacak olan katater iyi bir şekilde izole edilmelidir. Alınan kanın ilk beş mili litresi test edilmek amacı ile kullanılmalıdır.
- Damar yolundan kan alınacak olan hastada;kalınacak bölgeden yağımsı bir sıvı bulunuyorsa o zaman bu hastadan infüzyondan en az sekiz saat sonra alınmalı.
Kan Alımı
- Ellerin hijyeni açısından hastanın sterile önem vermesi ve eldiven giymesi
- Hastadan talep edilen testler kontrol edilmesi gerekmektedir.
- Venöz damarlarından kan alımı yapmadan önce yapılması gereken hazırlıklar
- Tahlil yapılacak olan hastada yapılacak kimlik kontrol ve onay işlemi
- Yapılacak tahlil için hastanın uygun olmasının kontrolü
- Kullanılacak malzemenin hazır edilmesi
- Tahlil tüplerine yapışan etiket üzerine hastanın adının yazılması
- Hastanın tahlil yapılacak ortama yerleştirilmesi
- Tahlil yapılması gereken bölgenin kontrolü ve seçilmesi
- Bölgeye turnike uygulaması yapılması
- Hazırlanan hastadan iğneyi batırmadan önce yumruk yapmasını istemek
- Tahlil yapılacak alanın seçimi
- Bölgenin üzerinde yapılacak temizlik
- Ven Sabitlenir.
- Damara girilir
- Kan alımı gözlenir
- Turnike gevşetilir veya çözülür
- Hastanın yumruğu açtırılır
- Tüpler seçilir ve alınan kanla doldurulur
- İğne hastanın kolundan çıkarılır.
- Kanama yapmaması için bölgeye basınç uygulanır.
Kan Gazı Değerleri
Yapılan gan gazı tetkikleri ve değerleri; hastalık konusunda kesin bilgiler vermektedir. Bu klinik izlenimler de kan gazları;
- PaO2 Oksijenizasyon
- PaCO2, PaO2 gaz alış verişlerini
- PaCO2 Alveolar ventilasyon
- HCO3, PaCO2 ve PH asit baz oranı
Kan Gazı Normal Değerleri
Yapılan klinik incelemelerde; normal değerler konusunda bilinçli olmak, tetkik yorumlamalarında önemli olan ayrıntılardır.
Kan Gazlarının Normal Değerleri
- pH değeri 35-7.45
- HCO3 değeri 22-26 mEq/L
- PaO2 değeri 80 mmHg- 100 mm Hg
- SaO2 % değeri 95-97
- PaCO2 değeri 35 mmHg-45 mmHg
Kan gazı değerlendirmesi | pH ve tahmini [H+] ölçümü |
pH | Tahmini [H+] (mmol/L) |
7.00 | 100 |
7.05 | 89 |
7.10 | 79 |
7.15 | 71 |
7.20 | 63 |
7.25 | 56 |
7.30 | 50 |
7.35 | 45 |
7.40 | 40 |
7.45 | 35 |
7.50 | 32 |
7.55 | 28 |
7.60 | 25 |
7.65 | 22 |
Kan Alımında Kullanılan Malzemelerin Listesi
Venöz damarlarından yapılacak olan kanın alımı sırasında kullanılacak malzemelerin listesi:
- Eldiven
- Damarı sıkıştıran turnike
- Alkollü, alkolsüz antiseptik malzeme
- Gazlı Bez
- Holder
- İğne
- Pamuk
- Vakumlu tüp
- Kelebek iğne setleri
- İğne tutucu
- Atık çöp kutusu
- Enjektör
- Diğer malzemeler
Kaynaklar
- http://www.turkbiyokimyadernegi.org.tr/dosyalar/belgeler/haber/VENOZ-KAN-ALMA-KILAVUZU.pdf
- https://neu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/11/temel-lab-uyg-2-ders-1.pdf
- http://solunum.org.tr/TusadData/Book/535/30112016114737-03_Bolum_02_Arteriyel.pdf
- http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/tez/pdf/biyokimya/dr_gulhan_kafadenk_ilhan.pdf
- http://www.jcam.com.tr/files/KATD-1600.pdf