Vaskülit (Damar Romatizması)Tanımı, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Vaskülit (Damar Romatizması ve Damar İltihabı), kan damarlarının çeşitli inflamasyonlara uğraması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Hastalık sonucunda kan damarları, beslemeleri gereken organları yeteri kadar besleyemezler.
İçindekiler
Vaskülit Tanımı
Kişinin kan damarlarının inflamasyona uğraması sonucunda, damarlar beslemeleri gereken hücreleri yeteri kadar besleyemezler. Buna bağlı olarak organların beslenememesinden kaynaklanan bir takım hastalıklar ortaya çıkar. Vaskülit kelimesi de bu hastalık grubunu tanımlamaktadır. Gün içerisinde vücudumuz pek çok iç ve dış uyaranın etkisi altında kalmaktadır. Bu uyaranların gücü ve vücuda etki ettiği süre belli bir limiti aştığı zaman dokular zarar görmeye başlar. Dokuların zarar görmesine sebep olan etkene karşı vücutta iltihap oluşur. Vaskülit hastalığı; damar iltihaplanması olarak da adlandırılabilir.
Vaskülit, kan damarlarında iltihaplanma olması sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Vaskülit hastalığı, kan damarlarının çeperlerine zarar verir ve bunun sonucunda damarlarda daralma ve tıkanmaya sebep olur. Bu duruma bağlı olarak kan dolaşımı yavaşlayabilir veya tamamen durabilir. Bu durum da hayati risk taşır. Dolayısı ile hastalığın mutlak suret ile bir doktor gözetiminde tedavi edilmesi gerekmektedir. Kan damarlarının çeperlerinin zarar görmesi sonucunda dokularda kan ve oksijen kaybı yaşanabilir. Oksijensiz kalan dokular bu durum sonucunda ciddi zararlar görebilir.
Vaskülitin Sebepleri
Vaskülitlere sebebiyet verebilecek pek çok farklı hastalık bulunmaktadır. Bu hastalıkların bir çoğunun oluşum sebebi net bir şekilde bilinmemektedir. Vaskülit, kişide genetik olarak oluşabilmenin yanı sıra çevresel faktörlerden dolayı da oluşabilir. Özellikle sigara tüketimi de vaskülitin oluşmasına sebebiyet verebilmektedir. Bazı kişilerde bağışıklık sistemindeki bozukluklar sonucunda vaskülit ortaya çıkmaktadır. Hastanın kendi bağışıklık sistemi kendi kan damarlarına saldırıp zarar verir. Bir yandan kanda iltihabın da oluşması ile birlikte vaskülit ortaya çıkar. Damarlardaki incelme tıkanma sonucunda kişinin çeşitli organlarına ve dokularına kan iletilemez. Bu durum da çok çeşitli sonuçlar doğurabilir.
Belirtileri
Vaskülitin pek çok farklı türü vardır ve buna bağlı olarak farklı belirtiler görülebilmektedir. Bu belirtilerden bazıları şunlardır;
- Ani gelişen ve oldukça şiddetli olan hipertansiyon,
- Nefes darlığı,
- Öksürme,
- Ellerde hissizlik,
- Ellerde güçsüzlük,
- Ayaklarda hissizlik,
- Ayaklarda güçsüzlük,
- Deride şişlik,
- Deride dökülme,
- Deride kırmızı yaralar,
- Göz bölgesinde kızarıklık,
- Gözlerde geçici görme kaybı,
- Gözlerde kalıcı görme kaybı
Bu belirtiler ilerleyen dönemlerde daha şiddetli haller alabilir ve hastanın durumu daha ciddiye gidebilir. Bu sebeple bu belirtileri gözlemleyen hastaların doktor kontrolünden geçerek gerekli tedaviyi almaları gerekmektedir. Hastalık, tedavi edilmez ise ölümcül sonuçlar doğurabilir. Özellikle beş günden fazla süren ateşin damar romatizması belirtileri arasında en çok rastlanılanı olduğu unutulmamalıdır.
Vaskülit Kimlerde Görülür?
Vaskülit bir çok diğer hastalığa bağlı olarak gelişebilmektedir. Özellikle bazı hastalıklara sahip bireylerde vaskülit görülme riski daha yüksektir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır;
- Wegener Granülomatozu,
- Henoch – Schönlein Purpurası,
- Takayasu Arteriti,
- Poliarteritis Nodoza,
- Dev Hücreli ( Temporal ) Arterit,
- Churg- Strauss Sendromu,
- Mikroskobik Polianjiitis,
- Kawasaki Hastalığı
Bu hastalıklar aslında vaskülitin farklı formları olarak da adlandırılabilirler. Vaskülitin çok farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitlerin her biri farklı belirtiler göstermektedir. Bu hastalıkların her biri çok ciddi conuçlar doğurabilir. Bu sebeple, hasta devamlı kontrol altında tutulmalıdır. Bu hastalıkların bazılarında kişinin dilinde şişlik, derisinde kızarma, dökülme veya pullanma gibi durumlar ile de karşılaşılabilir.
Vaskülit Tanısı
Hastalar, belirli şikayetler sonucunda doktora başvurduktan sonra el ile muayenenin ardından çeşitli damar ve kan testleri uygulanır. Bunun sonucunda hastaya tam teşhis konur. Bazı durumlarda hasta, durumu fark etmeyebilir ve başka bir test esnasında belirli bulgulara rastlanabilir. Doktorun şüphelenmesi durumunda gerekli vaskülit testleri de hastaya uygulanır ve çıkan sonuç doğrultusunda harekete geçilir.
Durumun ciddiyetine göre hastanın organları, damarları ve kan durumu test edilebilir.
Tedavisi
Hastalığın tedavisi, kortizon ile yapılmaktadır. Bazı durumlarda streoid de kullanılmaktadır. Aynı zamanda steroidin etkisini hafifletmek adına çeşitli ilaçlar da kullanılabilir. Hastanın, steroidi kullanmaya başlamadan önce doktorundan detaylı bilgi alması gerekmektedir. Steroidin düzensiz veya aşırı kullanımı kişi üzerinde istenmeyen etkilere yol açabilir. Hasta, doktor ile detaylı bir şekilde konuşup steroidin yan etkilerinden nasıl korunabileceği hakkında bilgi edinmelidir. Steroid tedavisinin yanı sıra streoidin etkisini azaltmak amacı ile kullanılan ilaçlar vardır. Bu tip ilaçlar her zaman kullanılmasa da bazı hastalara tavsiye edilmektedir. Bu ilaçlardan bazıları şunlardır;
- Siklofosfamid,
- Rituximab,
- Metotreksat,
- Azathioprin,
- Plazmaferez,
- İntravenöz
Hasta, düzenli bir şekilde ilaçlarını kullandığı takdirde herhangi bir sorun olmadan tedavi gerçekleşecektir. Fakat çok ilerlemiş durumlarda nadiren de olsa cerrahi müdahale yapılması gerekebilir. Vaskülitin ilerlemesi, hastanın organlarına, dokularına ve damarlarına zarar verebilir ve durum organ nakli ile sonuçlanabilir. Bu tip nakil durumlarında ve damar tedavilerinde çeşitli cerrahi yöntemler uygulanması gerekecektir. Bu tip durumlarda hastanın hayati risk taşıdığı da unutulmamalıdır. Damar romatizması tedavisi esnasında hastaların ilaçlarını aksatmadan kullanmaları ve sık sık doktor ziyaretinde bulunmaları gerekir. Gerektiği takdirde belirli aralıklar ile hastaya kan ve damar testleri uygulanarak tedavi sürecinin seyri kontrol edilir.